ชวน รัตนรักษ์ เกิดเมื่อปี พ.ศ. 2463 ที่ประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีน มีชื่อในภาษาจีนว่า “ชวน แซ่หลี่” (English: “Chuan Sae Lee”)[3] เมื่ออายุได้ 6 ปี ชวนได้ติดตามครอบครัวเดินทางเข้ามาในประเทศไทย เริ่มทำงานจากการทำงานอยู่บริเวณท่าน้ำราชวงศ์[4] ในปี พ.ศ. 2483 ชวนในวัย 20 ปี จึงได้เริ่มลงทุนประกอบกิจการขนส่งทางน้ำเป็นของตัวเอง โดยได้ตั้งบริษัทที่ดำเนินกิจการขนส่งทางน้ำขึ้น 2 บริษัท ได้แก่ บริษัทขนส่งสินค้าบางกอก (“Bangkok Transport”) และบริษัทบางกอกไลท์เตอร์ (“Bangkok Lighter”) [5]

ในช่วงปี พ.ศ. 2483-2502 ถือเป็นช่วงปีที่นักธุรกิจชาวไทยเชื้อสายจีนมีบทบาทที่สำคัญต่อธุรกิจการพาณิชย์ของประเทศเป็นอย่างมาก ทั้งนี้เนื่องมาจากการประกาศใช้กฎหมายรัฐนิยมในช่วงก่อนและหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ภายใต้การนำของ จอมพล แปลก พิบูลสงคราม (“จอมพลป. พิบูลสงคราม”) ซึ่งมีผลให้เกิดการกีดกันทางการค้าและการดำเนินธุรกิจของชาวไทยเชื้อสายจีน รวมทั้งในปี 2490 ยังถือเป็นช่วงที่ประเทศไทยขาดเสถียรภาพทางการเมือง โดยขณะนั้นกลุ่มขั้วอำนาจแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ ด้วยเหตุนี้นักธุรกิจชาวไทยเชื้อสายจีนจึงจำเป็นที่จะต้องมีความสามัคคีกลมเกลียวกัน มีการติดต่อกันอย่างใกล้ชิด และยังจำเป็นที่จะต้องสร้างสัมพันธ์ไมตรีกับผู้มีอำนาจทั้งทางทหารและกลุ่มอำนาจทางสังคม [6] เพื่อที่จะสร้างภูมิคุ้มกันให้กับธุรกิจได้ในระดับหนึ่ง ในช่วงเวลาดังกล่าว ชว ได้สร้างสัมพันธภาพที่ดีกับผู้นำทางการทหารระดับสูงทั้ง จอมพลประภาส จารุเสถียร [6] และ จอมพลถนอม กิตติขจร ซึ่งต่อมาได้ขึ้นดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีในปีพ.ศ. 2506-2514 และ พ.ศ. 2515-2516 [7] ตามลำดับ